Priča o Hajduku iz Mramorka – Gradimir Stojković
Biografija i delo Gradimira Stojkovića, poznatog pisca za decu
Gradimir Stojković je rođen 1947. godine u banatskom selu Mramorak. Majka mu je bila Mirjana, službenik u tadašnjoj seoskoj opštini, a otac Borivoje, učitelj pa direktor seoske osnovne škole. Po svedočenju samog Stojkovića, pri njegovom rođenju, njegov otac je izjavio: „Opet sin!”. Taj „opet sin” je dobio ime Gradimir. Već u trećem razredu osnovne škole Gradimir Stojković pokazuje prve znake talenta za pisanje. Njegova učiteljica, Rozalija – Rožika Popadić, daje mu zadatak da napiše pesmu. On ispunjava taj zadatak, a učiteljica pesmu šalje na konkurs časopisa Zmaj. Pesma biva nagrađena. Nažalost, ta pesma je izgubljena.
Godine 1957. porodica Stojković seli se u Vršac. Gradimir Stojković se upisuje u OŠ „Vuk Karadžić”. U osmom razredu nastavnica srpskohrvatskog jezika Ruža Popović šalje njegove pesme na nekoliko konkursa, na kojima bivaju nagrađene, a jedna i objavljena u lokalnom listu. Po završetku osnovne škole Stojković se sa porodicom seli u Pančevo, gde se on upisuje u Tehničku školu „Nikola Tesla”, elektro smer. Iste godine postaje član pančevačkog KUD „Atelje mladih”, mestu okupljanja mladih pančevačkih glumaca, reditelja, slikara, muzičara, književnika, novinara i filmskih stvaralaca, što presudno utiče na njegov život. Godine 1961. objavljuje prvi put priču Povratak u Eden u beogradskom časopisu Budućnost. Od tada kreće njegov uspeh kao pesnika i pisca.
Snimio je nekoliko amaterskih filmova, za koje dobija nagrade na festivalima širom tadašnje Jugoslavije. U filmovima je najpre bio scenarista i snimatelj. Upisao je studije elektroenergetike na Tehničkom fakultetu beogradskog Univerziteta. Kasnije napušta studije elektrotehnike, kako on kaže: „Na moju sreću!”, radi kratko kao liftmonter u beogradskom preduzeću „David Pajić”. Snima i nekoliko autorskih amaterskih filmova.
Godine 1968. upisuje se na Višu pedagošku školu u Beogradu, odsek opštetehničkog obrazovanja. Ženi se prvi put u životu, Ljiljanom Dvoržak. Naredne godine kulturno-prosvetna zajednica Pančeva objavljuje mu prvu zbirku pesama Potomak ravnice.
Pančevačka Libertatea mu objavljuje drugu zbirku pesama Tuđa vrata 1972. godine. U januaru 1973. biva primljen u Udruženje književnika Srbije – Društvo književnika Vojvodine. Ženi se drugi put, Slađanom Frča. Počinje da se bavi dečjim filmom, osniva najpre Foto-kino klub u školi, a potom i Atelje mladih talenata. Fotografije i filmovi dece, kojima je mentor, osvajaju brojne nagrade u Jugoslaviji i inostranstvu. Godine 1976. Pančevac mu objavljuje zbirku pesama Skupo doba, a 1979. godine Jugoslovenska estrada u Beogradu zbirku Pesme. Ženi se treći put, Vojislavom Borisavljević.
Godine 1982. dobija prvu književnu nagradu „Dragojlo Dudić” za roman u rukopisu Rat Novakov i mir, koji sledeće godine objavljuje beogradski izdavač Četvrti jul. Dalje, 1985. godine, izdavačka kuća Vuk Karadžić iz Beograda objavljuje mu roman za mlade Hajduk u Beogradu, koji biva nagrađen nagradom „Politikin zabavnik”. Kako sam Gradimir Stojković kaže: „Za sve što se potom dogodilo ponajmanje sam kriv. Deca su zavolela tu knjigu, koja je, do danas, doživela preko dvadeset izdanja, pa je već skoro dve decenije najčitaniji roman za decu na ovim našim prostorima.”
U teškim i sumornim danima devedesetih godina radi za UNICEF i OXFAM programe Hajde da se igramo za decu po izbegličkim centrima Srbije. Gradimir Stojković održava preko hiljadu književnih susreta s decom Srbije, Crne Gore, Makedonije, Hrvatske, Republike Srpske, Bosne i Hercegovine, Mađarske i Rumunije.
Oktobra 2007. godine nastaju teški životni trenuci za Stojkovića. Preživljava moždan udar, a juna 2008. operaciju karotide. Ostaje u životu. Godine 2010. odlazi u penziju. Jula meseca seli se sa porodicom u Brestovik (Beograd, opština Grocka), gde i danas živi sa suprugom Majom i najmlađim sinom Vasilijem. Pored Vasilija, Gradimir Stojković ima još dva sina: Aleksandra i Vojislava. Aleksandar ima sina Pavla i živi u Pančevu, a Vojislav sina Martina i živi u Santijagu, glavnom gradu Čilea.
Celokupni književni opus Gradimira Stojkovića je veliki:
Knjige pesama: Potomak ravnice (KPZ – Pančevo, 1969. godine), Tuđa vrata (Libertatea – Pančevo, 1972. godine), Skupo doba (Pančevac – Pančevo, 1976. godine), Pesme (Jugoslovenska estrada – Beograd, 1979. godine), U ovom šašavom životu (prvo izdanje Kultura – Beograd, 1991. godine), Plava postelja (Dečija literatura – Beograd, 1997. godine), Ko se ovde folira (Gradska biblioteka – Zrenjanin, 1998. godine), KBSZ istorija (Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 2000. godine), Mala hrišćanska pesmarica (Vedes – Beograd, 2001 godine), Pantologija za decu (Mali Nemo – Pančevo, 2002. godine) i Potomak ravnice – izbor pesama (Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 2002. godine).
Romani: Rat Novakov i mir (Četvrti jul – Beograd, 1983. godine), Hajduk u Beogradu (prvo izdanje Vuk Karadžić – Beograd, 1985. godine), Hajduk protiv vetrenjača (prvo izdanje Vuk Karadžić – Beograd, 1989. godine), Hajduk sa druge strane (prvo izdanje Kultura – Beograd, 1991. godine), Sve moje gluposti (prvo izdanje Vikom grafik – Beograd, 1995. godine), Želim (Merkur komerc – Beograd, 1996. godine), Buba (prvo izdanje BMG – Beograd, 1997. godine), Kopao sam dubok zdenac (prvo izdanje Kalamus – Beograd, 1997. godine), Hajduk na Dunavu (prvo izdanje Kalamus – Beograd, 1998. godine), Prvi (prvo izdanje Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 1999. godine), Hajduk čuva domovinu (prvo izdanje Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 2000. godine), Hajduk ostaje Hajduk (prvo izdanje Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 2001. godine), San (prvo izdanje Bookland – Beograd, 2002. godine), Hajduk u četiri slike (prvo izdanje Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 2002. godine), Hajduk iz Beograda (prvo izdanje Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 2003. godine), Hajduk po Himalaji (prvo izdanje Narodna knjiga/Alfa – Beograd, 2005. godine), Maja u oblacima (prvo izdanje Bookland – Beograd, 2005. godine), Raduj se, mladiću (prvo izdanje Book&Marso – Beograd, 2008. godine), Svako mora jednom (IP Book – Beograd, 2010. godine) i Ja kao ti – ti kao ja (Evroguinti – Beograd, 2011. godine).
Zbirke pripovedaka: Ono vreme (Kalamus – Beograd, 1997. godine), Sastavni deo života (Bookland – Beograd, 2004. godine), Vrlo kratko – Imam jednu tajnu (Bookland – Beograd, 2010. godine) i Jednom ja tako imam jednu tajnu (Mala biblioteka /elektronsko izdanje/, London 2011. godine).
Izbor proze i poezije: Jednom ja tako – Glavom kroz zid (Gradska narodna biblioteka Zrenjanin – Zrenjanin, 2005. godine), (Ne)uspela šala – kobajagi priručnik za izradu pismenih zadataka (Dnevnik – Novi Sad, 2005. godine), KBSZ knjiga (Bookland – Beograd, 2006. godine) i Možda večeras (Smederevske pesničke jeseni – Smederevo 2007. godine).
Zajedno sa Dragomirom Ćulafićem obavio knjigu izbora poezije i proze Bolje vas našli (prvo izdanje Srpska knjiga – Ruma, 2002. godine). Koautor priručnika Pars pro toto, medijska pismenost za nastavnike osnovnih škola (Medijafokus – Beograd, 2001. godine) i Čitati medije, multimedijalnog projekta za medijsko opismenjavanje (Medijafokus – Beograd, 2004. godine).
Značajnije književne nagrade: „Dragojlo Dudić” za 1982. godinu; „Politikin zabavnik” za 1985. godinu; „Vukovo pero” za 1991. godinu; „Neven” za 1991. i 1995. godinu; nagrada dečijeg žirija „Dositejevo pero” za 1997, 1998, 1999, 2002. i 2003. godinu; „Dositej” za 1997, 2000. i 2001. godinu; „Matija Ban” 1998. godine za književno stvaralaštvo; nagrada Zmajevih dečijih igara 1998. godine za stvaralački doprinos izrazu u književnosti za decu; „Zlatno Gašino pero” Festivala humora za decu u Lazarevcu 1999. godine za ukupno stvaralaštvo; Povelja Narodne biblioteke Smedereva za najčitaniju knjigu u 2002. godini; „Gordana Brajović”, nagrada Večernjih novosti za najbolju dečiju knjigu 2002. godine; „Zlatno zvonce popularnosti”, nagrada Centra za kulturnu animaciju Novi Sad 2005. godine; „Srebrno Gašino pero” Festivala humora za decu 2005. u Lazarevcu za knjigu godine; „Rade Obrenović”, nagrada Zmajevih dečijih igara za najbolji roman namenjen mladima u 2005. godini; „Zlatni ključić” Smederevskih pesničkih jeseni za životno delo 2007. godine; „Zmajev pesnički štap” Zmajevih dečijih igara 2008. godine i Plaketa „Malog princa”, Tuzla 2005. i 2011. godine.
Brankica Živković, profesor srpskog jezika i književnosti-master
Hvala Vam na ovom tekstu.