Svepravoslavni Sabor ili Osmi Vaseljenski sabor u Konstantinopolju 2016-e godine

Veliki skup pravoslavnih crkvi Svepravoslavni Sabor koji se priprema za 2016-u godinu mnogi smatraju da će biti zapravo kontroverzni Osmi Vaseljenski sabor

Konflikt po pitanju Svepravoslavnog sabora

Polemika o Svetom i Velikom pravoslavnom saboru koji će 2016. godine sabrati pravoslavne pomesne Crkve u Konstantinopolju, neminovno me podseti na sve osetnije prisustvo podela u Crkvi Hristovoj. Jedni se utrkuju da budu zatvoreni a drugi su i suviše otvoreni. Da li je to Veliki Pravoslavni Sabor ili onaj Osmi Vaseljenski sabor koji izaziva strah i podozrenje da će biti drugi razbojnički koji će nas pravoslavne laganim koracima staviti pod papsku vlast.

Pogledati dokumentarni prikaz Svih Vaseljenskih sabora.

Baviti se teologijom ili bilo kojim vidom hrišćanstva bez vokacije na živu zajednicu Hristove Crkve bilo bi nemoguće. I dok se većina laosa (kršteni etnos, narod Božiji, sveti narod) slaže da je Svepravoslavni sabor koji će se održati 2016. godine važan za Pravoslavnu Crkvu i hrišćanstvo uopšte, prilikom tumačenja predsaborskih pitanja, a ima ih 10, razni teolozi, jerarhijski i nejerarhijski članovi Crkve, čak i oni koji su van opštenja (zajednice), imaju različite, bolje rečeno dijametralne stavove i zaključke.

Kako god posmatrali budući Svepravoslavni sabor, nameće se očigledna i ključna premisa saziva istog: „odnos Crkve prema svetu i prema sebi“. Taj izraz maliciozni mogu prevesti kao korak ka ekumenizmu ili modernizam (posvetovnjačenje Crkve), ali za mene najlogičniji izraz je ažuriranje. Ažuriranje personifikuje odnos promene (ne unutrašnje promene kao što je to bio slučaj kod rimokatolika na Drugom vatikanskom koncilu), nego odnos promene Crkve prema svetu i gledanje Crkve iz sveta, posle budućeg Svepravoslavnog sabora, koji će Crkvu i njeno učenje, poredak i svrhu „ažurirati“ za savremeno društvo.

Između dve težnje?

U sadašnjem pravoslavnom hrišćanstvu postoje dve suprostavljene težnje.

Prva težnja (čitaj: neshvaćeni modernisti, neupitani ekumenisti) zasniva se na sećanju na Crkvu (evharistijsku zajednicu) od Pedesetnice do 313.godine, a odnosi se na „povratak ocima“, što bi ispravnije i tačnije značilo povratak bogočoveštvu i zajednici vernih. Suština te želje jeste da se sada pronađe iz početaka hrišćanstva podsticaj za verodostojno svedočenje vere svetu, tačnije prvobitno nadahnuće za svakoga hrišćanina.

Druga težnja (čitaj: neshvaćeni ziloti, neupitani etnofiletisti) zasniva se na obnovi svetovne snage i moći Crkve = 1 car = 1 država = 1 pravoslavna Crkva. Ova ideja se projavljuje u dobu Istočnog rimskog carstva (čitaj Vizantijskog) kada je Crkva postala državnom religijom. Sveti Car Konstantin je začetnik svetovne moći hrišćanstva, povezujući carstvo s Crkvom. Crkva će kasnije, svojom „zemaljskom evolucijom“ u srednjem veku, postati najmoćnijom svetovnom institucijom, postavljati i skidati careve i kraljeve, blagosiljati i anatemisati narode. Istovremeno je tako u Crkvu ušao i deizam grčke filozofije po kome je Bog iznenada postao statičan i nezainteresovan za svet, te mu je potreban Namesnik na zemlji (čitaj: Rimski papa). Reč je ovde o materijaliziranom hrišćanstvu koje je sa novom ontologijom prilagođavalo svoju svetovnu moć. Od Milanskog edikta 313. godine pa sve do današnjih dana, u Crkvi je prisutnija i mnogo jača ova druga ideologija. Istovremeno u ovo vreme dolazi i do nove pojave jeretičkih pokreta.

Svepravoslavni Sabor u Istanbulu 2016

Svepravoslavni Sabor koji se treba održati 2016 godine u Istanbulu, verovatno označava i prekretnicu u odnosu Pravoslavne Crkve prema svetu a i prema sebi samoj. Svepravoslavni Sabor MORA i uz Božije blagovoljenje HOĆE odbaciti pravno-državnički kolektivitet u korist žive zajednice naroda Božijeg, ceremonijalne znakove moći u korist liturgijskog prisustva Riječi Božije, nemirnu filosofsku polemiku u korist vere u Božiju reč, MORA obnoviti VERNOST BOŽIJOJ REČI U SVETOM PREDANjU I SVETOM PISMU I LITURGIJSKU ZAJEDNICU!

Svet u 21 veku treba da postane mesto teološke refleksije i istine. Svepravoslavno sabranje je povezano, ne sa promenom teologije i dogmata, nego sa promenom mesta same teologije i Crkve: sa unutrašnjeg Crkvenog statičnog stanovišta prema „spoljnom“ stanovištu. U središte je potrebno postaviti teološki diskurs.

Razumljivo, najavljeni Svepravoslavni sabor izaziva kod jednih nadu, optimizam i egzaltaciju, a kod drugih strah, pesimizam i otpor. Razlika u percepciji, te se zbog toga i vodi oštra, ponekada i nedostojna pravoslavnih hrišćana, polemika između težnji jednih i drugih. Pričaju i pišu i jedni i drugi. Jedni da je to neophodno zbog „koraka sa vremenom“ i „viših ciljeva?!“ a drugi da je to „prvi korak do potpisivanja unije sa rimokatolicima“, da „nešto nije u redu sa pravoslavnom vaseljenom“, da nešto nedostaje u pravoslavnom svetu te se zbog toga saziva sabor da bi se „prilagođavali dogmati“. Prve upozoravam te im citiram svetog apostola Petra „Zato, ljubazni, čekajući ovo starajte se da vas On nađe čiste i prave u miru. (2 Pet 3, 14)“ a drugima govorim da unapred ne strahuju i ne podlegnu u bezdan apokaliptičnog duha, te citiram svetog apostola Pavla koji je rekao: „Ali ako vam i mi ili anđeo s neba propoveda jevanđelje drukčije nego što vam propovedasmo, anatema da bude!(Gal. 1:8).“

Crkva se ne može modernizovati i usavršavati jer je savršena, te se ne može izjaviti da ona treba ili ne treba da ide u korak sa vremenom. Ali Crkva može i mora da derogira svoju poziciju, da bi grehopadnom svetu propovedala do skončanja vekova: „Hrista raspetoga, Judejima sablazan, a Jelinima bezumlje; onima pak zvanima, i Judejima i Jelinima, Hrista, Božiju silu i Božiju premudrost „(1 Kor, 1, 23-24).

Jedno je sigurno, a to jeste da će prvi put sada, nakon nekoliko vekova episkopi imati priliku da trezveni izraz njihove volje, blagoizvoljene od Duha Svetoga, bude kriterijum opšteg smera Crkve Hristove do Njegovog Drugog dolaska. Episkopi sa sabranja imaju priliku da uz pastirsku ulogu dodaju i proročku, da dignu glas protiv svega što nije po volji Svete Trojice. Crkva treba da ostane verna Pismu, definisanim dogmama vere primljenih od Gospoda preko apostola i svetih otaca, ništa ne dodajući i ništa ne oduzimajući.

Zemaljska, vojujuća Crkva Hristova je punoća istine i istina je u njoj jer je njena Glava Hristos, koji je Sam „… Put, istina i život …(Jovan 14:6)“. Ali, odnos Pravoslavlja i modernoga sveta jeste „neprijatan“ i prepun pitanja. Ukoliko Crkva Hristova (Pravoslavna) želi biti životna i neustrašiva, a odlika istinskog života u Hristu jeste put u nepoznato sa verom, izraženo u Hristovim rečima „… ne boj se, samo veruj“. (Marko 5, 36) „, mora da nauči novi jezik, jezik posrnulog sveta da bi baš kao i sveti apostol Pavle, svetu propovedala o „Bogu nepoznatom“ (Dap 17)“. Svepravoslavni sabor je pred sebe stavio taj zadatak koji zahteva napor. Crkva će se na kraju morati zaputiti putem koji Duh Sveti objavi preko Svepravoslavnog sabora, jer drugoga puta nema.

Pravoslavlje je prihvatiti saborske odluke, a ne odabrane rečenice koje potvrđuju naše mišljenje ili praksu. Nije pravoslavlje osuđivati saborske oce. Pravoslavlje u globalizaciji i sekularizaciji ne gleda samo opasnosti nego i šansu za živo svedočanstvo Hristovih reči u pluralnom svetu.

Ali na kraju, ne treba se čuditi ni jednim ni drugim izjavama? Jer „od izbitka srca govore usta“ (Mt. 12, 34). Razmaženi i grešni ljudi zaista žele „novo pravoslavlje“, oslobođeno okova dogmi i prilagođeno modernom svetu. Ljudi u prelesti žele iz svoje grešne svakodnevnice po njihovoj meri hrišćanstvo apostola i svetih otaca, jevanđelje siromaštva, Crkvu suza i mučeništva.

Crkva Hristova nije kao mrav koji samo sabira i troši, a nije ni kao pauk koji iz sebe proizvodi tkivo. Crkva je kao pčela koja, po postupku u sredini, izvlači materijal iz vrtnog i poljskog cveća, ali ga ipak prerađuje i uređuje vlastitom sposobnošću.

Da li će ovo biti Svepravoslavni Bogom nadahnuti sabor ili taj famozni 8 vaseljenski sabor, pokazaće nam sam Spasitelj, jer bez Njega ništa ne može biti. Projaviće okupljeni oci odluke sabora, pa „Po delima njihovim poznaćete ih“ (Mt. 7, 16). Do tada ne sudite, nego se molite!

Jedno Vas samo molim, „imenom Gospoda našeg Isusa Hrista da svi isto govorite, i da ne budu među vama razdori“ (I Kor. 1, 10), jer „bez prisustva ljubavi prema braći, prava vera nikome neće pomoći (I Kor. 13) „

Dragoljub Rikić
pravoslavni teolog