DESNICA HRISTOVOG KUMA
Ruka svetog Jovana Krstitelja, koja je krstila Isusa Hrista, spada u najveće hrišćanske relikvije. Ovo je priča o njoj i njenom kretanju kroz istorijsko vreme, gde su je i kako kroz Evropu prenosili osvajački narodi.
Po predanju, desnu netljenu ruku Svetog Jovana Preteče doneo je Sveti Jevanđelist Luka iz Sevastije gde su telo Proroka sahranili njegovi učenici, u Antiohiju, a zatim u Halkidon. U X veku desnica Svetog Proroka preneta je u Konstantinopolj, gde je ona boravila više od pet vekova.
Kada je 1453. godine vojska turskog sultana Mehmeda II, nakon dugotrajne opsade osvojila Konstantinopolj, svetinja je pala u ruke muhamedanaca. Međutim, hrišćanske svetinje nisu dugo bile u njihovim rukama.
Godine 1484, nakon smrti „drugog Aleksandra Makedonskog“, kako su u Evropi zvali Mehmeda II (Osvajača), pojavila se nada da će svetinje biti vraćene hrišćanskom svetu. Sin Mehmedov, sultan Bajazit II tražio je mir sa vitezovima. On nije želeo sukob sa Velikim Magistrom Reda, Pjerom D’obisonom, kod kojeg se u to vreme nalazio Bajazitov mlađi polubrat, princ Džem, suparnik i pretendent na turski presto. Džem je tražio pomoć od jovanovaca da svrgne svog brata a u zamenu je nudio trajni mir između Otomanskog carstva i Hrišćana. Međutim, Bajazitova ponuda je bila konkretnija, on je jovanovcima poslao desnu ruku Svetog Proroka i Krstitelja Gospodnjeg Jovana, kao predujam da zadrže njegovog brata u zatočeništvu. D’obisonon je ovu ponudu prihvatio i izdao Džem sultana, i kasnije ga prebacio u svoj zamak u Francuskoj. Od Bajazita je isposlovao naknadu u zlatu za troškove vezane za njegovog polubrata. U martu 1489. Džem sultan je predat papi Inoćentiju VIII u Rimu. Papa je ucenjivao Bajazita da će u slučaju napada na Hrišćane osloboditi Džem sultana. Bajazit je na posletku morao da pristane da plati 120.000 kruna (koliko su činili svi drugi godišnji prihodi pape zajedno), relikviju Longinovog koplja, 100 mavarskih robova i godišnji danak od 45.000 dukata. Tako je najveći deo troškova izgradnje Sikstinske kapele pokriven od Otomanskih otkupnina. Džem je na posletku umro u februaru 1495. u Kapui, a četiri godine kasnije je njegovo telo preneto i sahranjeno u Bursi.
Na ostrvu Rodos ikona Filerimske Bogorodice spojena je tako 1484. godine sa desnom rukom Svetoga Jovana Krstitelja koju su jovanovci dobili „na poklon” od turskog sultana Bajazita II. Ove dve svetinje spojene su zatim sa delom Časnog i Životvornog Krsta Gospodnjeg koji im poklonio Luj XII, najvjerovatnije na početku XVI stoleća.
Poznato je da na svetoj šaci Jovana Krstitelja nedostaju dva prsta, mali i srednji. Do toga je došlo na sledeći način:
Mali prst Svete šake nalazio se 1200. godine u Studitskom manastiru, odakle je kasnije prenet u grad Konstantinopolj, gde se čuva do dana današnjeg van zidova hrama, u kivotu u obliku desne ruke u Otomanskom muzeju Topkapi. Na okovu postoji natpis na grčkom „Ovo je ruka Jovana Krstitelja” i „Gle Jagnje Božije”. Lazar Mirković je dao njen sledeći opis: „Na gornjoj strani dlana je cevasti otvor 3-4 cm, koji zatvara poklopac. Kada se sa otvora digne poklopac, vidi se kost ruke da se može celivati”.
Drugi se pak kivot danas čuva u Sijeni, i na njemu je natpis srpskoslovenskim jezikom: „Pretečina desnica Jovanova, pomeni mene Savu arhiepiskopa srpskoga”. Ovde je reč o drugom prstu desne ruke Krstiteljeve, koja je prvi put blagoslovila Savinu zemlju onda kada je novohirotonisani arhiepiskop novorođene Pomesne Crkve doneo njen prst kao blagoslov patrijarha Germana i cara Teodora I Laskarisa, i položio u Žiču, slavni dom Spasov. Potom je prst premešten i čuvan u Majci svih Crkava, Pećkoj Patrijaršiji, kada je u nju bio preseljen arhiepiskoski presto, sve do propasti Vizantijskog i Srpskog Carstva. Tada je kivot sa moštima uzela Jelena, supruga despota Đurđa, sina despota Lazara Brankovića, koji je pre toga 1458. godine umro. Kivot je odnela u Moreju, svome ocu Tomi Paleologu, a kada su njenog rođenog brata i poslednjeg romejskog cara Konstantina XI Dragaša, Turci prognanli sa njegovog prestola, on je pobegao u Italiju, papi II Piju pod zaštitu. Pije II predao je prst Svetog Proroka i Krstitelja Gospodnjeg Jovana u hram Svete Marije Sijenske, u svom rodnom gradu u kojem je bio episkop pre izbora za papu. Jednom godišnje, na Duhove, ta Svetinja iznosi se kako bi joj se klanjali vernici koji u Sijenu dolaze iz celog sveta. Takva je istorija prsta desne šake najvažnijeg od svih Svetih ugodnika Božijih, Jovana Krstitelja.
Godine 1798, 10. juna, ostrvo Malta, bez vidljivog otpora, osvojila je vojska francuskog tiranina Napoleona, koja se sastojala od 40 hiljada vojnika. Dva dana kasnije na palubi flamanskog broda „Orion“ potpisana je kapitulacija, nazvana „konvencija“ u znak poštovanja prema minuloj slavi Reda.
U „znak zahvalnosti“ za nepružanje otpora francuski diktator prisvojio je sva bogatstva vitezova; katedralna saborna crkva bila je potpuno opljačkana. Sa Malte je izneto 972.840 retkih knjiga. Kako su govorili očevici: „Blago koje su odavde uzeli bilo je nebrojeno…“ Međutim, milošću Božijom, najveće hrišćanske Svetinje bile su spasene uništenja od strane tiranina.
Napuštajući Maltu, po naredbi francuskog vladara, Veliki Magistar Reda Hompeš poneo je sa sobom Svetinje: desnu ruku Svetog Jovana Krstitelja, časticu Životvornog Krsta Gospodnjeg i čudotvornu ikonu Bogorodice Filerimske. Ujedno je poneo i simbole Reda (pečat, krunu i „bodež časti“). Međutim, vitezovima je dozvoljeno da ponesu Svetinje, umotane u vrećice, bez ukrasnih okova u kojima su čuvane. Okovi su bili pohranjeni zajedno sa drugim opljačkanim blagom, na brodu „Orion“ koji je nedugo zatim bio potopljen u pomorskoj bici kod Abukira, u kojoj je Francuze porazio čuveni admiral Nelson.
Spasavajući Svetinje od ruku Francuza, Magistar Reda nosio ih je iz mesta u mesto po čitavoj Evropi. Izvesno vreme nalazile su se u Trstu, kasnije u Rimu i, konačno, u Austriji. Tu se svrgnuti Magistar zaustavio, opravdano se nadajući da će imati zaštitu Austrijskog cara.
Tek nakon godinu daga Hompeš je objavio svuju odluku da se dobrovoljno odrekne titule Velikog Magistra Malteškog Reda. Saopštio je tu svoju odluku u pismima Austrijskom caru Franji II (1792-1806) i ruskom vladaru, caru Pavlu I (1796-1801). Sudbina čudotvorne ikone i Svetinja voljom Božijom je rešena.
Iz knjige „Tajne kraljevskog blaga“, autor: Dušan Babac