„Projekat 259“: 50 godina industrija šećera krije rezultate istraživanja

POLA VEKA ĆUTANJA

Pokrenut još 1968. godine, „Projekat 259“ imao je nameru da prouči dejstvo šećera na zdravlje čoveka, ali čim su rezultati pokazali da preterano konzumiranje šećera može dovesti do srčanih bolesti, istraživanje je stopirano.

Pre pedeset godina, industrija šećera prestala je da finansira istraživanja koja su počela da pokazuju nešto što se želelo sakriti – da je konzumiranje puno šećera povezano sa srčanim oboljenjima. Nova studija razotkriva decenijama star napor šećerne industrije da suzbije kritička istraživanja na ovu temu.

Istraživači sa Kalifornijskog univerziteta u San Francisku nedavno su analizirali istorijske dokumente u vezi sa studijom pacova pod nazivom “Projekat 259” koji je pokrenut 1968. godine. Studiju je finansirala “Međunarodna fondacija za istraživanje šećera” (ISRF), a obavljena je na Univerzitetu u Birmingemu. Kada su preliminarni nalazi ove studije počeli pokazivati da bi konzumiranje mnogo šećera moglo biti povezano sa srčanim oboljenjima, pa čak i rakom bešike, ISRF je obustavila istraživanje. Bez dodatnih sredstava, studija je prekinuta i rezultati nikada nisu objavljeni.

Prošle godine, na osnovu pregleda internih dokumenata, ista grupa istraživača sa Kalifornijskog univerziteta pokazala je da je 60-ih godina ISRF platila naučnicima sa Harvarda da zamagljuju odnos između šećera i srčanih oboljenja, podmećući zasićene masti umesto šećera. Savremena studija doprinosi dokazima da je industrija šećera pomagala da se javni diskurs usmeri daleko od potencijalno negativnih uticaja na zdravlje konzumiranjem dodatih šećera kroz finansiranje istraživanja.

“Da je “Projekat 259” zapravo bio završen i objavljen, unapredio bi opštu naučnu diskusiju o povezanosti šećera sa srčanim oboljenjima. Umesto toga, sprečeno je da se tako nešto dogodi, što je pomoglo da se ovo pitanje duže vreme ne pokreće”, kaže koautor nove studije profesor medicine na Kalifornijskom univerzitetu Stenton Glanc.

Istraživanje efekata pojedinih namirnica na zdravlje je veoma važno, ali na naučne studije ponekad utiču interesi raznih industrija. Tako je 2015. godine “Njujork tajms” objavio da je “Koka-kola” plaćala naučnike da zavlači javnost u pogledu veze između zaslađenih pića i gojaznosti, dok je 2016. godine agencija “Asošijeted Pres” otkrila da proizvođači slatkiša finansiraju lažna istraživanja, tako što je jedna studija pokazala kako deca koja jedu slatkiše imaju manje kilograma od onih koja ne jedu.

“Istraživanja koja se finansiraju iz raznih industrija često pokazuju rezultate koji su u skladu sa interesima mnogih sponzora. To važi i za farmaceutske kompanije, koje su poznate po prikrivanju istraživanja kada ona pokažu nepovoljne rezultate”, kaže dr Marion Nestl, nutricionistkinja i profesorka javnog zdravlja na Njujorškom univerzitetu.

Nekadašnja studija “Projekat 259” istraživala je odnos između šećera i triglicerida i s tim povezani rizik od nastanka srčanih bolesti. Preliminarni rezultati istraživanja sugerisali su da pacovi na ishrani sa visokim sadržajem šećera, umesto sa visokim sadržajem skroba, imaju povišene nivoe triglicerida. Pacovi koji su jeli puno šećera takođe su imali višak nivoa enzima beta glukuronidaza u urinu, za koji se nekada smatralo da je potencijalno povezan sa rakom bešike.

Nalazi su opisani kao “jedna od prvih demonstracija biološke razlike između pacova hranjenih na bazi šećera i skroba”, sudeći prema internim dokumentima koje su pregledali istraživači sa Kalifornijskog univerziteta. Ali, nakon finansiranja istraživanja tokom 27 meseci, “Međunarodna fondacija za istraživanje šećera” obustavila je podršku, tako da studija nikada nije završena niti su rezultati objavljeni.

Posle otkrivanja ove tajne stare pola veka, iz ove fondacije saopšteno je da “Projekat 259” nije ni bio studija, već “odloženi projekat u perspektivi”, koji je prekoračio budžet u to vreme i morao je biti obustavljen.

Doktorka Nestl smatra da su se istraživači onog doba poneli veoma neprofesionalno kada je reč o istraživanju koje je iz nekog razloga moralo da bude stopirano.

“To i nije bila nauka, već marketing. Da je bila reč o nauci, bilo bi i podsticaja da se to istraživanje nastavi i pruži rezultate koji su na korist čovečanstvu”, ističe dr Nestl.