IMPRESIJE NOVINARA NYT
Reporter “Njujork tajmsa” Mark Santor posetio je manastir Banjska na Kosovu kada i predsednik Srbije Aleksandar Vučić i napisao reportažu. Santorov tekst počinje rečima monaha iz manastira Banjska: “Ovo je komad raja na zemlji. Kada ste ovde, osećate to”.
Automobili bez tablica, statua kneza Lazara sa jedne strane Ibra i džamije sa druge, utisci su novinara čuvenog „Njujork tajmsa“ iz posete Kosovu.
“Obučen u dugu crnu odoru, sa dugom crnom bradom, monahove reči deluju kao jednostavna fraza, ali ovde ništa nije jednostavno. Njegov dom, manastir Banjska, nalazi se visoko iznad sela i odmah izvan Mitrovice na Kosovu – podeljenog gradu u podeljenoj zemlji koja i dalje nosi ožiljke i prizore ratova iz proteklih 600 godina”, piše novinar “Njujork tajmsa”.
Kako navodi, manastir Banjska izgradio je između 1313. i 1317. godine srpski kralj Stefan Milutin.
Osim toga, u tekstu se pominje i Kosovska bitka iz 1389. godine koja je, kako se navodi, “veoma mitologizovana i oko koje postoje kontradiktorni istorijski podaci”.
“Ono što je poznato jeste da je srpski knez Lazar ubijen. Njegova smrt postala je simbol patnje i otpora Srba koji još traje”, piše Santor.
Nakon priče o tome kako je knez Lazar pre bitke “izabrao nebesko kraljevstvo” tekst se prebacuje na 600. godišnjicu i to kako je 28. juna 1989. Slobodan Milošević stigao helikopterom na to isto mesto i rekao da je “vreme da Srbi pronađu svoje nebesko kraljevstvo”.
“To je bio poziv na oružje koji će na kraju dovesti do etničkog čišćenja kosovskih Albanaca, a koje je prekinuto tek 78 dana dugim bombardovanjem 1999. godine koje su izvršile NATO snage predvođene SAD”, piše “Njujork tajms”.
Kako se navodi, dve decenije od kako je “bombardovanje pomoglo da se okonča nasilje” i deceniju od kako je Kosovo proglasilo nezavisnost, podeljenost je ostala:
“U severnoj Mitrovici Srbi su i dalje dominantni, a mnogi i dalje smatraju da nisu deo sadašnjeg Kosova. Žele da budu deo Srbije, ali se osećaju kao pijuni jer Srbija želi članstvo u Evropskoj uniji, ka oi da će Beograd odustati od njih ukoliko taj dan dođe”.
“Ovo je bila moja prva poseta Kosovu, kratko putovanje da ispratim posetu srpskog predsednika Aleksandar Vučića koji je došao da priča sa zajednicom nakon ubistva uglednog srpskog političara iz Mitrovice. Vučića su dočekali besni i nezadovoljni građani koji su mu tražili da ih zaštiti i rekli da im treba oružje”, navodi Santor.
Prema njegovim rečima, grad je pun podsetnika na to koliko su bivši neprijatelji blizu, ali i koliko su životi dve strane razdvojeni.
“Svakog dana molitva se čuje sa džamija na južnoj strani grada, preko mosta na reci Ibr koja seče grad. Srbi koji žive preko mosta čuju tu molitvu dok šetaju pored nedavno podignute statue kneza Lazara. Statua gleda preko mosta koji čuvaju međunarodni mirotvorci, što trenutno obavljaju italijanski karabinjeri, a oni su samo deo jedinica koje pokušavaju da očuvaju mir”, piše novinar “Njujork tajmsa”, ističući da je najvidljiviji KFOR.
“Lako se primeti da se vozite u delu grada u kojem su Srbi – mnogi automobili nemaju registarske tablice ili imaju srpske tablice koje Priština smatra nelegalnim. Deca idu u odvojene škole, ljudi rade u odvojenim fabrikama, porodice jedu u odvojenim restoranima, a studenti koji diplomiraju na Univerzitetu u Mitrovici dobiju diplome koje ne priznaje vlada na Kosovu koju vode etnički Albanci”, piše Santor.
“Imajući u vidu sve te podele interesantno je primetiti – što je možda znak nade – da nakon ubistva lokalnog političara Olivera Ivanovića niko nije prstom odmah pokazao preko reke ka Albancima. Umesto toga, spekuliše se da je Ivanovićeva borba protiv kriminalnih grupa među srpskom zajednicom dovela do njegovog ubistva”, dodaje on.
U tekstu se nakon toga navodi izjava koju je Oliver Ivanović dao nedavno pre ubistva da je strah među ljudima veliki, a da se ne plaše Albanaca, već Srba i da “policija samo gleda i ništa ne radi”.
“Monah Georgije je saglasan: ‘Previše ljudi ovde žive u grehu’” piše “Njujork tajms”.
Monah manastira Banjska kaže da su Srbi na Kosovu bili izgubljeni zbog razdvajanja crkve i države, a da je vlada zasnovana na srpskom pravoslavlju jedini način da se vrati ravnoteža.
“To je rešenje koje je anatema sa muslimansko stanovništvo na Kosovu”, piše Santor, dok monah navodi da je Srbima potrebno jedinstvo crkve, države i naroda.
U tekstu se dalje ističe da je tokom vekova manastir bio zapaljen, napušten i uništen do temelja, da je pod otomanskom vladavinom i do kraja Prvog svetskog rata bio džamija, “ali su se Srbi uvek vraćali”.
“Kao potomak Milutina i Lazara monah navodi kako Srbi vide situaciju na Kosovu: ‘Prvo su nas naterali da živimo pod Turcima, a sada nas teraju da živimo pod Albancima i Amerikancima’. Ali Srbi pamte, kaže. I nada se da će Srbija ponovo uspostaviti vlast nad Kosovom, kao što je bilo u srednjem veku”, zaključuje Santor.
Izvor: B92.net