RUŠEN ČAK 44 PUTA
Naša svesrpska prestonica Beograd ili drevni Singidunum je posle Damaska u Siriji najstariji prestoni grad na svetu.
Beograd može da se ponosi kontinuiranom, značajnom i velikom ljudskom nasobinom koje opstaje već devet hiljada godina, sa tragovima koji su još stariji, ali ne ukazuju na kontinuitet. Drevni Singidunum je stariji i od Rima, Atine, Pekinga, Bagdada, Teherana, Nju Delhija, Kaira, da ne pominjemo London, Pariz ili Moskvu.
Paradoks je da je Beograd i prestoni grad oko koga se najviše ratovalo u istoriji sveta, odnosno grad koji je najviše puta bio rušen i obnavljan na svetu. Više i od Rima, Carigrada, Jerusalima, Bagdada, itd. Prolazeći kroz sva ta iskušenja, život u Beogradu nikada nije prestajao, Beograd nikada nije u potpunosti zapusteo, a Beograđani su se kroz istoriju pokazivali kao vrlo žilav narod. Dosadašnja istorijska i arheološka istraživanja ukazuju da se oko srpske prestonice vodilo više od 115 ratova, a da je Beograd bio je rušen čak 44 puta.
Zanimljivo je da je Beograd bio prestonica jedino Srbima, iako su, istorijski rečeno, Beogradom vladale i brojne drevne i druge strane sile. Takav jedinstveni geografski položaj na bregu iznad ušća jedne velike plovne reke u drugu, koja je posle Volge najduža reka na evropskom kontinentu, samo su Srbi iskoristili za svoju prestonicu koja je to još od 15. veka i vladavine despota Stefana Lazarevića, što je uz period vladavine Obrenovića i Karađorđevića, vreme najvećeg uspona grada.
Upravo zbog njegovog izvanrednog geografskog položaja, Beograd se ubraja u red retkih gradova na svetu u koga, figurativno rečeno, vode svi putevi. Beogradu može da se priđe sa svih strana sveta, i kopnom, i vodom, i vazduhom, dok u sam Beograd može da se uđe na desetine različitih načina.
Mnogim velikim i slavnim gradovima u Evropi nedostaje ovako uzbudljiva istorija i slojevita arheološka prošlost. Mnoge prestonice u Evropi zavide Beogradu, njegovim arheološkim ostacima, tvrđavi i artefaktima. I tu se posebno izdvaja rimska prošlost Beograda, kada je Beograd uz ”majku svih gradova” Sremsku Mitrovicu i Kostolac bio veoma važan grad Rimskog carstva sa statusom municipijuma.
Drevni Singidunum odnosno ”Singidon” su osnovali na temeljima već postojeće naseobine keltsko pleme Skordisci u 3. veku pre nove ere. U periodu izmeđz 75. i 30. godine stare ere srpskim Podunavljem počinju da vladaju Rimljani koji osnivaju nekoliko veoma važnih gradova u koje naseljavaju svoje legije, a sa legijama tu pristižu i trgovci, zanatlije, zemljoradnici, robovi…
Prekoputa Singidunuma, Rimljani osnivaju i Taurunum, današnji Zemun koji je bio glavna luka za rimsku dunavsku flotu. Pojedini izvori navode da je na putu od Singidunuma do Taurunuma na reci Savi postojao i pontonski most koji je povezivao singidunumski municipijum sa pristaništem i vojnim logorom u Taurunumu.
Singidunum je najviše unapredio car Hadrijan koji mu je tokom 2. veka naše ere podario prestižni status rimske slobodne opštine tj. municipijuma. U Beogradu je rođen i rimski car Flavije Jovijan (za koga ne znamo ni da li danas ima ulicu u svom rodnom gradu) koji je vladao carstvom tek dve godine u 4. veku nove ere tokom burnog postkonstantnovskog vremena. Izvori ukazuju na to da su brojni rimski carevi nakon Hadrijana posećivali i zadržavali se u Singidunumu poput Trajana, Tiberija, Septimija Severa, Valerijana, Klaudija II, Aurelijana, Dioklecijana, Konstantina, Licinija, Konstantina II, Konstancija II, itd.
U Singidunumu je bila trajno smeštena i čuvena rimska IV Legija ”Flavija” (koja takođe danas nema ni ulicu u svom gradu), a kada je 272. godine nove ere car Aurelijan, inače rođeni Mitrovčanin, povukao rimske legije iz provincije Dakije tj. današnje Rumunije, Singidunum je postao najznačajnije vojno utvrđenje na dunavskoj granici tzv. limesu. Na taj način je Singidunum postao velika meta varvarskih napada na dunavskoj granici koji su prodirali sa severa, a od kojih se najviše izdvajalo germansko pleme Gota.
Po penzionisanju legionara iz IV Legije ”Flavije”, mnogi od njenih veterana su ostajali da žive u okolini Beograda gde su dobijali veteransku zemlju u svojinu na kojoj su nastajale velike poljoprivredne latifundije sa vilama rustikama.
Iako je Beograd veoma bogat arheološkim nasleđem iz rimskog doba, malo toga je danas vidljivo golim okom. Najpoznatiji ostaci nalaze se u samim slojevima beogradske tvrđave, posebno u delu oko Despotovog grada. Tu je i čuvena rimska dvorana u podrumu Biblioteke grada Beograda u Knez Mihailovoj ulici, a tu su i ostaci nekoliko vila rustika u širem području grada.
Rimske iskopine se redovno pojavljuju kod kopanja i izgradnje u užem centru grada, kao što je to bilo prilikom izgradnje tržnog centra u Rajićevoj ulici ili prilikom rekonstrukcije Trga republike. Međutim malo ljudi zna da se centar rimskog Beograda nalazio na današnjem Studentskom trgu ispod koga se i dan danas nalazi rimski forum i na platou između Filozofskog fakulteta i rektorata Beogradskog univerziteta na kome se nalazi spomenik najvećem srpskom pesniku Petru II Petroviću Njegošu.
1972. godine arheolog Dragoljub Bojović ostavio je svedočanstvo da su prilikom gradnje fiskulturne sale za potrebe studenata Filozofskog fakulteta, otkriveni veoma značajni ostaci rimske arhitekture. Tu su bile kuće pravljene od pletera sa podovima od razmućene zemlje, građevina zidana kamenom i objekat rimskog javnog kupatila – termi.
Na fotografiji arheologa Bojovića ispod, sa leve strane možete da primetite tri apside rimskih termi koje potiču iz 3. veka nove ere. Desno od apsida termi nalazi se krov fiskulturne sale Filozofskog fakulteta. Ispred sale je i rimski bunar, spolja četvrtast, a iznutra okrugao. Iza bunara, prema Vasinoj ulici, može da se primeti nastavak prostorija rimskih termi koje sa apsidama čine celinu. Nekada su te apside bile vidljive na površini današnjeg trga i one su bile iskazane drugom bojom mermera na podu samog trga. Mermerne ploče modernog trga tj. studentskog platoa bile su postavljene tako da prate ove rimske zidove koji su ostali ukopani duboko u zemlji. Želja onih koji su popločavali plato bila je i da se i vizuelno iskaže istražena celina termi. Tako su apside bile izidane iznad površine trga, a one su ostale i danas vidljive. Kasnijom rekonstrukcijom platoa ove ploče su, nažalost, uklonjene.
Beograđani i Srbi, budite ponosni na drevnu istoriju svog prestonog grada. Mi kao narod i društvo moramo najstrože da vodimo računa o tome kako na najadekvatniji način da čuvamo i štitimo našu prošlost. Često smo padali na tom ispitu poslednjih decenija, no potrebno je da tome priđemo sa najvećom mogućom ozbiljnošću.
Sam centar prestonice nam leži na veoma bogatom arheološkom nalazištu. Jako je važno da se zna šta se gradi i kako se gradi, a posebno ko sme da kopa i na koji način. Poput Beograda, i sam centar Sremske Mitrovice se nalazi na još bogatijim ostacima rimske vladavine današnjom Srbijom, a ispod su i ostaci jedne od najvećih rimskih građevina van Italije, čuvenog sirmijumskog hipodroma koji ne može da se otkopa jer iznad njega žive i rade ljudi.
Preuzeto sa FB stranice Istorija Srba