TRUSNA PODRUČJA
Prema karti koju su izradili istraživači iz EU, rizici od zemljotresa najviše pogađaju zemlje Balkana, Mediterana i Tursku, pa je ovaj region izložen znatno većoj mogućnosti od potresa nego drugi delovi Evrope.
Istraživači u projektu „Šer“ koji finansija Evropska unija, izradili su kartu koja prikazuje koji su delovi Evrope najugroženiji, tj. gde su rizici od zemljotresa najveći. Ona pokazuje da su to Italija, Balkan, Grčka, Bugarska, Rumunija i Turska, piše časopis EU za istraživanja i razvoj Horizon.
Kako bi izradili kartu hazarda, istraživači iz projekta kombinovali su podatke više od 30.000 evropskih potresa magnitude veće od 3.5 stepena po Rihteru od 1000. godine, procenjujući njihovu jačinu prema štetama i efektima koje su izazvali.
Prikupljeni podaci potom su upoređeni sa preko 1100 poznatih aktivnih raseda u Evropi, čija je zajednička dužina oko 64.000 kilometara.
Iz prikupljenih informacija o lokacijama i jačinama potresa izračunat je seizmički hazard za prostor Evropske unije i Turske.
Karta, između ostalog, prikazuje zone povećanog hazarda u blizini Brisela. Lisabona, Budimpešte,te duž planinskog lanca Pirineja.
Žarišna mesta u blizini Brisela, Budimpešte i Lisabona ucrtana su zato što se tamo u prošlosti dogodilo više potresa, dok su žarišna mesta u zapadnim Pirinejima obeležena zbog geološke građe područja, navodi se u projektu, piše Indeks.
„Evropa ima dugu istoriju razornih potresa“, rekao je za Horizon profesor Domeniko Đardini, koordinator projekta.
„Svi se sećamo tragičnih događaja, Izmita (Turska) 1999. i L’Akvil (Italija) 2009.“, dodao je.
U Izmitu je snažan potres jačine 7.6 po Rihteru usmrtio 17.000 ljudi, dok je u L’Akvili umereni potres magnitude 5.9 odne živote više od 300 ljudi i uništio veći deo grada.
Šta je uzrok potresa u Evropi?
Josip Stipčević, geofizičar sa zagrebačkog Prirodoslovno-matematičkog fakulteta, tumači da je najveća mogućnost vrlo jakih potresa u Evropi i Mediteranu u Turskoj i Grčkoj, piše Indeks.
„To ima veze s tektonikom i geodinamikom na tom području“, kaže.
„Uzrok tome je Anatolijska ploča koja klizi uz Evroazijsku ploču na severu, zakreće se prema jugu i Egejskom moru te na neki način pritišće okeansku litosferu u Mediteranu koja je jedino što je preostalo od velikog okeana Tetis koji je nekad postojao na tom području. Zbog toga dolazi i do subdukcije okeanskih delova ploče te s time poveznog vulkanizma. U Italiji je situacija slična s time da je uzrok svih potresa u Italiji nama dobro poznata Jadranska mikroploča (Adrija) koja je i glavni krivac za potrese na našem području. Slično kao i u Grčkoj, na području Apenina u Italiji se u delovima događa subdukcija tj. poniranje jedne ploče ispod druge. U ovom slučaju događa se podvlačenje okeanskih delova ploče Adrije ispod Evroazije i zbog toga nastaju potresi i vulkanizam, kakav vidimo kod, na primer, Etne i Vezuva“ dodaje.
Stipčević upozorava da treba biti oprezan da se rizik i hazard ne zamene jer su to dve različite stvari:
„Hazard uključuje prirodne procese na koje ne možemo uticati. Tačnije, hazard je uslovljen samo prirodnom pojavnošću i jačinom potresa na nekom području. Rizik uključuje hazard, no govori i o uticaju potresa na ljude na nekom području. Tako će, na primer, dva područja koja imaju isti hazard, ali recimo različitu gustoću naseljenosti, npr. Zagreb i Pokuplje, imati vrlo različit rizik. U Zagrebu će očigledno rizik od posledica potresa biti puno veći nego u području Pokuplja koje je malo naseljeno. Naravno, u rizik će ulaziti i kvalitet građevina na određenom području, npr. jesu li otporne na potrese ili ne i slične stvari.“
Koje zemlje EU su seizmički najaktivnije?
Sva područja koja leže bliže granicama tektonskih ploča su seizmički najaktivnija.
„U Mediteranu gde se događa kolizija Afričke, Evroazijske i s njima povezanih manjih ploča su seizmički aktivnija područja Evrope. Postoji i nešto seizmički aktivniji deo u Rumuniji, no i on je povezan s događajima u Mediteranu. Sva područja koja su na stabilnom delu Evroazijskog kopna – sve severne i kontinentalne države – su značajno manje seizmički aktivne zato jer nema tako izraženih geodinamičkih procesa kao u područjima koja su bliže granicama tektonskih ploča“, kaže profesor Stipčević.
Izvor: Index.hr