ULAGANJE I USPEH
Udruživanje poljoprivrednika omogućilo bi im lakši i brži pristup sredstvima za nabavku opreme i druge potrebe, kako bi imali veće prinose i veću dobit.
Poljoprivreda na severu Kosmeta se razlikuje između brdsko-planinskih područja na kojima dominira stočarstvo i poljoprivreda u dolini reke Ibar koja se uglavnom odnosi na voćarstvo, ratarstvo i povrtarstvo.
Malo je primera uspešnih preduzeća i porodičnih gazdinstava u ovom sektoru i uglavnom nerado govore za medije. Glavni uzroci malih prinosa su malo tržište, neinformisanost, male parcele, ekstenzivna proizvodnja, zastarela mehanizacija, nedostatak novca za nabavku potrebne savremene mehanizacije, kao i postojanje mnogobrojnih administrativnih prepreka…
Osnovni problem je usitnjenost zemljišta, ali i nedostatak svesti o značaju i koristi od udruživanja poljoprivrednih gazdinastava. U vreme korone, već godinu i po dana, poljoprivredna proizvdonja se i na ovoj teritoriji pokazala kao značajan izvor egzistencijalne sigurnosti pa i zdravstvene bezbednosti.
Zagađenje zemljišta, površinskih i podzemnih voda usled neadekvatnog korišćenja hemijskih sredstava, bespravna i česta seča šuma koja dovodi do erozije zemljišta, zagađenje vazduha usled emitovanja gasova u životnu sredinu iz staja, neki su od ograničavajućih faktora za razvoj poljoprivrednog sektora na severu Kosova i Metohije.
Poslednjih godina na severu KiM postoji trend uzgoja jagodičarskog voća, naročito maline, kao i plasteničkih proizvoda. Stočarstvo se takođe polako razvija. ali više za zadovoljavanje potreba domaćinstva dok je mali deo stočarskih proizvoda namenjen tržištu.
Pristup sredstvima koje nude Srbija i Priština, kao i međunarodni donatori zahteva registraciju poljoprivrednog gazdinstva. Otuda se poljoprivrednici sa severa Kosova registruju i u srpskom i u kosovskom sistemu.
Prema istraživanju Instituta za teritorijalni i ekonomski razvoj (InTER) na čelu sa Dragišom Mijačićem u srpskom sistemu registrovano je ukupno 3.139 poljoprivrednih gazdinstava, od kojih je najveći broj registrovan u opštini Leposavić 1.811 gazdinstvo.
U Zubinom Potoku u kojem se stanovništvo pretežno bavi poljoprivredom za sada je registrovano 414 poljoprivrednih gazdinstava. U opštini Zvečan poljoprivreda je podređena industrijalizaciji i gotovo da je zamrla.
Danas više od polovine registrovanih preduzeća čine trgovine (53%), a poljoprivredna proizvodnja je zastupljena u malom procentu u oblasti uzgoja povrća za prodaju. Na teritoriji gusto naseljene opštine Severna Mitrovica poljoprivrednih površina ima veoma malo i u ovoj opštini potencijal za razvoj poljoprivrede je mali.
Pored ulaganja Republike Srbije i Kancelarija EU je jedan od značajnih donatora sredstava za razvoj poljoprivredne proizvodnje.
Prema mišljenju stručnih lica iz Instituta za teritorijalni razvoj, formiranje udruženja i asocijacija poljoprivrednika je nešto što bi olakšalo celokupan proces razvoja poljopivrednog sektora na severu KiM i što bi omogućilo lakši pristup većim iznosima sredstava za nabavku opreme, otvaranje novih radnih mesta i za druge potrebe poljoprivrednih proizvođača.
Niska produktivnost zbog zastarele mehanizacije
Jedan od osnovnih preduslova za razvoj poljoprivrede jeste adekvatna infrastruktura koja obuhvata sisteme za navodnjavanje, objekte za preradu i skladištenje useva. Primetno je da na severu KiM nedostaju ovakvi savremeni objekti. Zastarelost mehanizacije predstavlja veliki problem za poljoprivrednike i jedan je od glavnih razloga za nižu produktivnost i ekonomičnost. Ipak nekoliko preduzeća u opštinama Leposavić, Zvečan i Zubin Potok poseduju savremeniju opremu za preradu voća i povrća, kao i za proizvodnju mleka i mlečnih proizvoda. U opštini Leposavić postoje tri preduzeća koja se bave otkupom i preradom voća i povrća, dok je na teritoriji opštine Zubin Potok samo jedno – zemljoradnička zadruga „Zubin Potok“.
Izvor: Jedinstvo
Autor: Slavica Đukić