DOHODAK NA PRIHODE
Za razliku od lica zaposlenih zvaničnim ugovorom o radu, frilenseri su u obavezi da porez obračunaju sami ili mogu unajmiti usluge knjigovodstvеnih agencija.
Frilenseri su lica koja novac zarađuju radom za inostrane klijente. Uglavnom rade honorarno, na puno ili nepuno radno vreme, putem popularnih freelance platformi kao što su Upwork, Freelancer, JobRack i druge. Novac za obavljene usluge dobijaju putem PayPal-a, Pioneer i sličnih platnih kanala. U Srbiji je sve više lica koja se bave frilensingom, a kao i svi ostali zaposleni građani, i oni su u obavezi da plaćaju porez na svoje prihode.
Za razliku od lica zaposlenih zvaničnim ugovorom o radu, frilenseri su u obavezi da porez obračunaju sami ili mogu unajmiti usluge knjigovodstvеnih agencija, kao što je www.tmconsulting.co.rs, da isti obračunaju u njihovo ime.
Koje sve usluge spadaju u frilens poslove?
Frilenseri mogu pružati svoje usluge privatnim ili pravnim licima iz inostranstva, te na osnovu istih ostvarivati prihode, odnosno mesečna primanja. Primanja mogu biti stalna ili povremena.
Usluge koje domaći frilenseri najčešće pružaju su iz oblasti informacionih tehnologija (programiranje, web dizajn, izrada web sajtova, optimizacija sajtova itd), podučavanja stranih jezika, pisanja ili prevođenja, marketinške i konsultantske usluge, usluge na društvenim mrežama, usluge u oblasti nekretnina, administrativnih i brojnih drugih poslova.
Odluka poreske uprave o oporezivanju frilensera
U oktobru 2021. godine poreska uprava je izdala saopštenje, u kojem je došla do zaključka da poređenjem primanja koja stižu iz inostranstva i broja podnetih poreskih prijava, veoma mali broj frilensera poštuje odredbu o obaveznom samooporezivanju. Iz istih razloga najavljena je poreska kontrola, te su fizička lica koja primaju uplate iz inostranstva pozvana na akciju.
Lica koja primaju uplate iz inostranstva, a nisu platila poreze i doprinose, trebalo bi da to učine samoinicijativno, kako ne bi podlegla sankcijama prilikom poreske kontrole.
Ko sve treba da se samooporezuje?
Fizička lica koja primaju novac od nerezidenata (lica koja nisu stanovnici Republike Srbije) imaju obavezu da se samooporezuju i plate poreze i doprinose na zarađene iznose. Zakon o porezu na dohodak građana propisuje da obavezu plaćanja poreza imaju svi rezidenti koji ostvaruju dohotke, bilo na teritoriji Republike Srbije ili u inostranstvu.
Pod rezidentima se podrazumevaju lica koja imaju prebivalište na teritoriji Republike Srbije i lica koja na teritoriji zemlje neprekidno ili sa prekidima borave 183 ili više dana u periodu od 12 meseci.
Kako se vrši samooporezivanje?
Iznos poreza koji frilenser treba da plati variraće zavisno od visine prihoda, šifre vrste prihoda, da li fizičko lice ima neku vrstu osiguranja i da li ima sklopljen ugovor sa nerezidentom. Obračun visine poreza za frilensera će zavisiti i od toga da li je isti zaposlen na teritoriji zemlje ili nije u radnom odnosu.
Obračun poreza za zaposlene frilensere
Ako je frilenser zaposlen, visina poreske stope će iznositi 20% od ostvarenih prihoda. Za doprinose frilenser je dužan da uplati penzijsko i invalidsko osiguranje po stopi od 25.5%. Zaposleni frilenser ne plaća doprinose za zdravstveno osiguranje, jer se podrazumeva da isto već plaća u okviru ugovora o radu kod poslodavca u zemlji.
Porez se obračunava na iznos koji je umanjen za normirane troškove. Normirani troškovi se ne oporezuju, a njihova stopa je unapred propisana i mogu iznositi 34%, 43% ili 50%, zavisno od posla kojim se frilenser bavi.
Obračun poreza za frilensere koji nisu u radnom odnosu
Postoje dva načina za obračun poreza kod frilensera koji nisu u radnom odnosu:
Prvi način podrazumeva da je lice ostvarilo prihode u inostranstvu. Porez se obračunava na bruto zaradu umanjenu za normirane troškove. Na dobijenu osnovicu obračunava se porez po visini poreske stope od 20%, doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje po poreskoj stopi od 25.5% i doprinosi za zdravstvno osiguranje po stopi od 10.3%.
Drugi način oporezivanja podrazumeva da lice nije zaposleno na teritoriji Republike Srbije, ali je zaposleno u inostranstvu, odakle ostvaruje prihod. Osnovica za obračun poreza se dobija tako što se zarada umanjuje za neoporezivi deo koji iznosi 16.300 rsd. Na dobijenu osnovicu obračunava se porez po visini poreske stope od 20%, doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje po poreskoj stopi od 25.5% i doprinosi za zdravstvno osiguranje po stopi od 10.3%. Dodatak je osiguranje za slučaj nezaposlenosti po stopi od 0.75%.
Poreska prijava se podnosi pismenim ili elektronskim putem popunjavanjem PP OPO obrasca. Elektronska prijava se podnosi preko portala ePorezi, dok se pismena prijava podnosi nadležnoj poreskoj upravi u mestu prebivališta frilensera.
Da li frilenseri imaju ista prava iz radnog odnosa kao lica zaposlena u Srbiji?
Frilenseri mogu imati ista prava iz radnog odnosa i obaveznog socijalnog osiguranja, kao i lica koja su zaposlena kod rezidenata, ako u nadležnoj filijali PIO fonda podnesu dva popunjena M-UN obrasca, sa dokazima o uplati penzijskog i invalidskog osiguranja.