SIMBOL PRESTONICE

Grb Beograda kakav je danas postoji još od 1931. kada je idejno rešenje Đorđa Andrejevića Kuna proglašeno pobedničkim.

 

Grb Beograda postojao je još u vreme despota Stefana Lazarevića, kada je grad po prvi put postao srpska prestonica. Indirektno se ovaj simbol pominje i u delu Konstantina Filozofa „Žitije despota Stefana Lazarevića“.

grb beograda

Prvi poznati heraldički uobličen grb Beograda pojavljuje se u XVI veku i on je, prema ostavljenim zapisima, bio veoma sličan mađarskom srednjovekovnom grbu. Drugi grb, Beograd je dobio za vreme austrijske vladavine između 1717. i 1737. godine.

Beograd nije imao grb za vreme Turaka, jer oni nisu poznavali tu vrstu simbola. Kada su oni krajem 19. veka konačno napustili Srbiju, ponovo se postavilo pitanje grba. Tako je 1914. projekat Zakona o opštinama u članu 111. predvideo da Boegrad ima svoj grb. U projektu Zakona o opštinama iz 1914. bilo je određeno da grb Beograda ima oblik štita koji se završava šiljkom, sa nacrtom koji ne odstupa mnogo od današnjeg, izuzev što je dodat dvoglavi beli orao bez krune.

Zbog napada Austrougarske ovaj projekat nije ostvaren i tek je 1931. ponovo pokrenuto pitanje gradskog grba. Tom prilikom osnovan je stručni odbor sa profesorom dr Stanojevićem na čelu, čiji su članovi pristupili proučavanju arhivske građe. Đorđe Stratimirović je podneo predlog da se za grb Beograda uzme lik Svetog Save, a nešto kasnije se javljaju zahtevi za prikazima iz novije istorije.

Nasuprot ovome, tokom rada odbora sve više jačaju pozicije koje je zastupao slikar Uroš Predić. On je zahtevao da se odbaci Stratimirovićev predlog. Smatrao je da Sveti Sava nije mogao da bude simbol grada u kome slobodno žive pripadnici raznih naroda i veroispovesti. Predićev stav je bio da grb kao simbol stoji nepromenljivo i nezavisno od prošlih i budućih vremena i događaja. U grb se, kako je govorio, ne sme uneti ništa što je povremeno, zavisno od duhovnih struja i političkih raspoloženja.

Prema propozicijama, na štitu koji se završava šiljkom morali su nacionalnim bojama da budu predstavljeni sledeći elementi: zidine Beograda sa otvorenom kapijom u beloj boji kao simbol imena grada, dve reke kao obeležje iskonske snage Beograda i rimska lađa – trijera, znak starine Beograda. Po heraldičkim zakonima, zemljište ispod zidina je crveno kao simbol krvi, večite patnje i stradanja Beograda, nebo plavo kao znak vere u budućnost, a reka bela.

Prvom nagradom na konkursu za grb Beograda od 5.000 tadašnjih dinara nagrađen je poznati srpski slikar i grafičar Đorđe Andrejević Kun.

Autor: Bašta Balkana