POSEĆIVAO JE FILIP VIŠNJIĆ

Prvobitna crkva brvnara posvećena Vaznesenju Hristovom nalazila se okružena kamenim nadgrobnicima u okviru starog seoskog groblja u Orašcu.

Prvi zapisi u kojima stoji da je nastala crkva brvnara u Orašcu datiraju početkom 19. veka u Letopisu crkve obližnjeg sela Dren, gde se navodi da je postojeća crkva spaljena od strane Turaka 1813. godine i da je tadašnji paroh Dobrivoje Jeremić pobegao u susedno selo Orašac.

crkva u orašcu

Prema narodnom predanju, na mestu ove crkve nalazila se starija bogomolja koju su Turci zapalili, jer su se u njenoj porti sakupljali Srbi, među kojima i narodni guslar Filip Višnjić. On je, kako se tumači, tih godina pesmom hrabrio ustanike, jer su crkva i njena porta bili mesto okupljanja srpskog naroda i ustanika. Te 1813. godine, osim crkve, spaljeno je i srušeno selo Orašac.

Druga crkva brvnara je prema zapisu iz 1818. na carskim dverima ikonostasa, da ih poklanja Nikola Vasić „za večni spomen”, podignuta najranije godinu ili dve ranije, odmah posle Drugog srpskog ustanka. U pisanim izvorima godina izgradnje kasnije crkve najbliža je vremenu posle Drugog srpskog ustanka, tokom vladavine kneza Miloša Obrenovića.

O nastanku i postojanju ove crkve u Orašcu pisao je 1901. književnik i putujući glumac Joakim Vujić u svojim „Putešestvijima po Serbiji”, a postoji i na spisku novoizgrađenih i obnovljenih crkava za vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića, koji je sastavio pukovnik Jovanče Spasić, po zahtevu samog kneza.

Prvobitno, po spoljnom izgledu crkva brvnara se nije razlikovala od stambenih brvnara, osim izdužene jednobrodne arhitektonske osnove i krstovima na oba kraja slemena četvoroslivnog krova, koji je pokriven biber crepom. Dimenzija 11,6 x 5,55 metra i visine 4,85 metra, građena je od hrastovih talpi s temeljima i podom od opeke. Obrada konstruktivnog dela je bezornamentalna, dosta gruba.

Sa prepravkom izvršenom 1922. crkva je izgubila prvobitni karakter, gde su devlastirani predmeti iz oblasti slikarstva i zanatstva, smanjena površina i unutrašnji prostor namenski drugačije osmišljen.

Narednih godina služila je kao parohijska crkva za sela Orašac, Dren, Vukićevicu i Ušće, sve do 1869. i posete Episkopa šabačkog Mojsija koji je naložio da se crkva zatvori zbog oronulosti i da se počnu prikupljati sredstva za podizanje nove ili obnovu postojeće. Ponovo je obnovljena posle 1874. i služila je do 1895. godine, kada je u popisu navedeno da je zbog trošnosti zatvorena, te da se sprema gradnja nove crkve.

Godine 1991. crkva je izmeštena sa prvobitnog mesta u neposrednu blizinu, kada su i delimično izmenjeni njen izgled i materijalizacija. Krajem 1994. osvećeni su novi temelji, izmešteni 50 metara na sever u odnosu na postojeću crkvu, na placu koji je poklonio Stanislav Popović. Radovi su počeli iste godine i crkva je završena dve godine kasnije, kada je 28. aprila 1996. osveštao episkop dalmatinski Longin.

U novu crkvu brvnaru prenet je deo ikonostasa stare crkve, bez gornjeg dela, koji je prenet u novi hram u selu Dren, po njenom podizanju. Delove starog ikonostasa i pojedinačne ikone radili su ikonopisci Jeremija Mihailović, Nikola Jovanović i nepoznati zograf iz prve polovine 19. veka.

Crkva brvnara u Orašcu je utvrđena za kulturno dobro.