ZNAMENITI NOVOSAĐANIN

Srbija je puna zaboravljenih umova, na šta redovno podseća istoimeni igrano-dokumentarni serijal.

Jedan od takvih (koji još uvek nije spomenut) jeste Ilija Ognjanović Abukazem, znamenitiji Novosađanin 19. veka.

Ognjanovići su stara novosadska porodica. Ilija Ognjanović je rođen 12. maja 1845. u Novom Sadu.

Život ovog znamenitog Novosađanina nije bio nimalo lak. Veoma rano je ostao siroče i tokom svog školovanja zavisio je od izdašnosti bogatih ljudi i institucija, a ponekad i od sopstvenog rada. Osnovnu školu je pohađao u Sremskoj Kamenici i Novom Sadu. Posle toga se upisao na nemačku graničarsku građansku školu u Petrovaradinu. Nižu gimnaziju je učio u Novom Sadu, a višu u Sremskim Karlovcima, Pečuju i Budimpešti, gde je i maturirao 1867. godine. Još kao đak novosadske gimnazije počeo je da piše i objavljuje književne radove i uređuje đačke listove.

Ilija Ognjanović Abukazem – rani radovi

Po ugledu na čika Jovu Zmaja, već u svojoj šesnaestoj godini izdavao je i uređivao rukopisni list „Zolja“, a godinu dana kasnije i „Đački venac“. Tokom školovanja u Karlovcu i Pečuju nastavio je i produbio saradnju sa novosadskim dnevnim i književnim listovima. To je vreme njegovog najranijeg formiranja, pa se njegovo delo „Đački dnevnik“ uzima kao važan konstituent u stvaranju slike o njegovom književnom stasavanju.

Školovanje u Beču i specijalizacija hirurgije

Osim što se ostvario na književnom planu, gde je jedno vreme bio i saradnik Jovana Jovanovića Zmaja, Ilija Ognjanović je najpoznatiji na polju medicine. Studirao je, kao stipendista Tekelijanuma, u Pešti i Beču, specijalizirao je hirurgiju i vratio se u rodni grad. Koliko je bio dobar student, govori to da su njegovo školovanje, pored Tekelijanuma, pomagala i Matica Srpska i poznata dobrotvorka iz tog vremena, Marija Trandafil, a bečki Univerzitet ga je, zbog postignutnog uspeha, oslobađao plaćanja školarine. Radio je i kao „sreski fizik slobodnog kraljevskog grada Novog Sada“, a bio je i upravnik Porođajnog odeljenja novosadske bolnice.

Upravo je njegovo poznanstvo sa Jovanom Jovanovićem Zmajem imalo presudan značaj za njegov život i rad. Pomagao mu je pri uređivanju listova „Zmaj“, „Žiža“ i „Starmali“. Obnovio je Zmajev časopis „Javor“ i radio je na popularnoj medicinskoj književnosti. Upravo mu je Zmaj nadenuo nadimak Abukazem. U međuvremeno je postao član Spske kraljevske akademije, a onda i oboleo od dijabetesa, koji je krajem 19. veka bio neizlečiv. Umro je samo par godina pre svog mentora Zmaja, 1900. godine.

Dela iz medicinske oblasti

Iza njega su, pored pomenutog „Đačkog dnevnika“ ostala brojna dela i iz književne i medicinske sfere. Najpoznatija su „Ima bolesti koje smrt mogu da nanesu“, u kojoj je sve činjenice o tada poznatim bolestima preveo na srpski, mađarski i nemački jezik. Pored nje, značajni su i članci, kao što je „O difteričnoj vratobolji“ i „Kako se valja lečiti od kolere“, kao i knjiga „Zanimljive priče i beleške iz života znamenitih Srba“. Poznato je i pet njegovih manjih knjiga, pod naslovom „Šala i satira kod Abukazema“.

Zaostavština

Ilija Ognjanović je ime i poznate i lepe ulice u Novom Sadu. Do nje se dolazi stepenicama, a postala je prava mala atrakcija, imajući u vidu da se tu nalazi nekoliko hotela, hostela i turističkih agencija, poznata laboratorija iz Novog Sada „Medlab“, kafići i pekare.