ZEJTINLIK
Srpsko vojničko groblje u Solunu
Solun je mesto od izuzetnog značaja za istoriju Srbije. Udaljenost između Beograda i Soluna iznosi svega 650 kilometara, i ukoliko do sada niste posetili ovaj grad, svakako to treba da učinite. Ako Vaš odmor provodite na Halkidikiju, a Solun vam je usputna stanica, evo zanimljivog predloga gde možete provesti deo slobodnog vremena.
Zejtinlik – Na mestu nekadašnje turske pijace na kojoj se prodavalo ulje, danas se nalazi savezničko groblje iz Prvog svetskog rata. Otuda i potiče naziv Zejtinlik. Na mestu poljske bolnice srpske vojske 1916.godine, nastao je današnji kompleks. Pored francuskog, engleskog, ruskog i italijankog, nalayi se i srpsko vojničko groblje koje predstavlja centralni deo kompleksa. U kapeli ispod koje se nalazi kosturnica sahranjeno je 5.580 srpskih vojnika stradalih na Solunskom frontu. Oko mauzoleja se nalazi 10 parcela u kojima je sahranjeno još 1.440 srpskih ratnika.
Nakon završetka ratnih dejstava ideja je bila da se svi pali borci sa Solunskog fronta sahrane na jednom mestu. Pripreme za početak izgradnje su trajale sve do 1933.godine. Za izgradnju su upotrebljeni materijali doneti isključivo iz Srbije. Oko srpskog dela groblja su posađeni čempresi, koji su tu doneti sa Hilandara kao mlade sadnice. Mauzolej je svečano otvoren 11.11.1936. godine.
Na kapeli groblja na Zejtinlinku stoje stigohi Vojislava Ilića Mlađeg:
“Neznani tuđinče, kad slučajno mineš
Pored ovog svetog zajedničkog groba,
Znaj, ovde su našli utočište
Najveći junaci današnjega doba!
Roditelj je njihov: hrabri srpski narod,
Gorostas u svetskoj istorijskoj vojni,
Koji je sve staze iskušenja prošo
I čiji su borci, divljenja dostojni!
Padali od zrna, od gladi i žeđi,
Raspinjani na krst, na Golgote visu,
Ali čvrstu veru u pobedu krajnju
Nikad, ni za časak, izgubili nisu…”
Mihailovići – Čuvari groblja Prvi čuvar groblja bio je Savo Mihailović, Srbin iz Grblja, koji je sakupio svoje mrtve saborce i bio im čuvar sve do svoje smrti 1928.godine. Nakon smrti i sam je sahranjen na Zejtinliku. Njega je nasledio njegov sin Đuro, koji je čuvao groblje za vreme Drugog svetskog rata i uspeo da ga sačuva od nacističke pljačke. Đuro umire 1961.godine i biva sahranjen uz svog oca. Danas je čuvar, domaćin i vodič srpskog groblja u Solunu, Đorđe Mihailović, koji sa svojom porodicom živi u čuvarskoj kućici.
Brojni naši turisti svake godine posete spomen groblje u Solunu, naročito u toku letnje sezone i kada se obeležava godišnjica proboja Solunskog fronta, a mnogi i u želji da posete svoje slavne pretke. Ukoliko želite da upoznate Solun i između ostalog posetite Zejtinlik, to možete uraditi i kombi prevozom od Beograda do Soluna.