OVO SU RAZLIČITI STILOVI OSLIKAVANJA IKONA
Ikona je religiozno umetničko delo, najčešće u formi slike. Subjekti koji su najčešće predmet oslikavanja prikazuju Isusa, Devicu Mariju, svece i anđele. Ikone mogu biti izlivene u metalu, uklesane u kamen, naslikane na drvetu ili platnu. Takođe se izrađuju kao mozaik ili freska na zidu, a ovo su stilovi ikonopisa tj. oslikavanja ikona koji se primenjuju kako na Balkanu, tako i širom sveta, kroz istoriju pa sve do danas.
Pored svih pojavnih oblika ikona, postoje karakteristični stilovi slikanja u različitim regionima. Iako oslikavanje ikona nije toliko popularan vid slikanja, ima ljudi koji se aktivno bave ovim vidom umetnosti, jer svakako ima ljudi koji cene i spremni su da plate za ovu umetnost. Dobra stvar je što možete samostalno da posetite kurs ikonopisa i radionice osmišljene za oslikavanje ikona. Ovo je način da savladate tehnike i različite stilove ikonopisa, a zanimljivo je reći da su se tokom vekova razvili različiti stilovi slikanja u različitim delovima sveta. Evo šta je to izdvajalo jedan region od drugog kada su stilovi ikonopisa u pitanju.
Vizantijski stil
Tradicija slikanja ikona se razvila u Vizantiji, Međutim, imamo samo nekoliko ikona iz 11. veka i ni jednu od ranije, delimično zbog ikonoklastičnih reformi tokom kojih je veliki broj ikona uništen ili izgubljen, kao i zbog pljačkanja Mlečana tokom IV krstaškog rata 1204., i naposletku zauzimanja Carigrada od strane Turaka 1453. Svakako, one spadaju u stil koji se može pronaći u Pravoslavnoj crkvi danas.
Kult slikanja ikona je bio široko rasprostranjen samo u periodu dinastije Komnina (1081-1185), delom zbog nedovoljnog broja bogatijih materijala (kao što su mozaici, slonovače, i lakovi), već i zbog toga što je ikonostas tada uveden u crkvenoj praksi. Stil ikona tog vremena bilo je ozbiljan, hijeratičan i dalek.
U kasnom komninskom periodu ova ozbiljnost je omekšala, a ranije izbegavana emocija je dodata u stil. Glavni predstavnici ove promene uključuju murale na Dafni (ca. 1100) i Nerezi kod Skoplja (1164). Bogorodica Vladimirska je verovatno najreprezentativniji primer novog trenda duhovnosti i emocije.
Trend ka emocionalnosti u slikanju je nastavljen u periodu dinastije Paleolog, koji je počeo 1261. godine. Umetnost ovog doba dostigla je svoj vrhunac u mozaicima, kao što su oni iz Crkve Hirsta Spasitelja u Polju. Tokom druge polovine 14. veka, sveci su slikani u preteranom stilu, veoma mršavi i u iskrivljenom stavu, tj. u stilu znanom kao Paleološki manirizam, od kojih Blagovest iz Ohrida najbolji primer.
Nakon 1453. godine, vizantijska tradicija je nastavljena u regionima koji su ranije bili pod uticajem vizantijske religije i kulture – na Balkanu, Rusiji i drugim slovenskim zemljama.
Kritski stil
Krit je bio pod kontrolom Venecije od 1204. godine i razvio se u uspešan centar umetnosti. Vremenom se uspostavio organizovani klan slikara u zapadnom stilu. Slikarstvo sa Krita je bilo pod pokroviteljstvom katolika sa mletačkih teritorija i istočnih pravoslavaca. Radi lakšeg transporta, slikari sa Krita su se specijalizovali u oslikavanju slika na platnu, i razvili sposobnost rada u različitim stilovima koji bi odgovarali ukusu raznih ktitora.
El Greko, koji se preselio u Veneciju nakon stvaranja reputacije na Kritu, je najpoznatiji predstavnik ove škole, koji je nastavio da koristi brojne vizantijske elemente u svojim delima. Kada je grad sa najviše slikara – Heraklion, 1669. konačno osvojen od strane Turaka, od tada je grčka ikonografija u padu, a pokušaj oživljavanja je nastao u 20. veku od strane reformatora kao što je Fotos Kontoglu, koji je primenjivao ranije stilove.
Ruski stil
Ruske ikone su uglavnom slikane na drvetu u malom formatu. Veće ikone postoje u crkvama i manastirima. Mnogi religiozni ljudi u svojim kućama uimaju ikone na zidu u ,,krasnom uglu’’. Ruski stil je bio pod uticajem vizantijskog stila sve do 17. veka.
Sredinom 17. veka, promene u crvkvenoj praksi koje je uveo patrijarha Nikon su dovele do velike podele u Rauskoj pravoslavnoj crkvi. Tradicionalisti su nastavili sa tradicionalnom stilizacijom ikona, dok je državna crkva promenila praksu. Od tog vremena, ikona su bile oslikavane u raznim stilovima koji su mešali tradicionalne i evropske elemente.
Zapadno hrišćanstvo
Iako se reč ,,ikona“ ne koristi u zapadnom hrišćanstvu, postoje religijska umetnička dela koja su u velikoj meri rađena po uzoru na vizantijske radove. Do 13. veka, ikone su bile slikane u vizantijskom stilu, a vrlo malo ih je opstalo iz ovog perioda.
Od 13. veka, zapadna tradicija je omogućila umetnicima daleko veću slobodu, i realističniji pristup. Količina umetničkih dela, u smislu slika na drvetu, je bio mnogo manji na zapadu nego na istoku. Tek je u 15. veku količina umetničkih radova počela da dostiže istočni nivo, dopunjena masovnim uvozom sa Krita.
Sa početkom reformacije, nakon početne neusaglašenosti među prvim luterancima, koji su oslikali nekoliko ikona vodećih reformatora, ikonografija se smatrala vidom idolopoklonstva. Kao takva, bila je neprihvatljiva.