SEVERNJAČA I MISTERIJA OKO NJE
Najsjajnija i jedna od najstarijih zvezda Severnjača još uvek je prava misterija za astrofizičare, koji ne umeju da utvrde na koji je način ona nastala i još mnogo stvari oko nje.
Zvezda Severnjača, na latinskom Polaris, najbliža je severnom nebeskom polu Zemlje, a ujedno je i najsjajnija zvezda sazvežđa Mali medved.
Već vekovima se ova zvezda, koja se nalazi skoro tačno iznad Severnog pola i zbog čega je zovu Polarnom zvezdom, služi putnicima da se orijentišu bez kompasa. Ona je ujedno i Zemlji najbliža Cefeida, posebna klasa zvezda koje neprestano pulsiraju. Poslednja ispitivanja pokazuju da puno toga još ne znamo o ovoj zvezdi, kao i da se ona ne uklapa ni u jedan zvezdani model koji primenjuju astrofizičari.
Postoji nekoliko načina kako izračunati masu, starost i udaljenost zvezde poput Severnjače. Jedna od njih je metoda zvana model zvezdane evolucije. Uz pomoć nje, naučnici proučavaju sjaj, boju i tempo kojim zvezda pulsira, a potom se ti podaci koriste kako bi se odredila veličina zvezde, intenzitet kojim sjaji i u kojoj je fazi života. Tako astrofizičari mogu vrlo lako matematičkim putem utvrditi njenu udaljenost od Zemlje.
Modeli koje astrofizičari primenjuju su izuzetno precizni. Ipak, kada se ovim putem dobijeni podaci uporede s merenjima svemirskog teleskopa Habl i drugim proračunima, dolazi do znatnih nepodudarnosti. Oko zvezde Severnjače orbitira i zvezda Polaris B, njen saputnik slabijeg sjaja.
Iako su zvezde u binarnom sistemu kao što je ovaj otprilike iste veličine, proračuni pokazuju da je Polaris B zapravo daleko stariji od Severnjače. Osim toga, model zvezdane evolucije izračunao je da je masa Severnjače sedam puta veća od našeg Sunca, dok merenja drugačijom metodom nalažu da je njena masa 3,75 puta veća, što je velika i zbunjujuća razlika.
Naučnici pretpostavljaju da je došlo do greške prilikom merenja. Budući da se Severnjača nalazi iznad Severnog pola Zemlje, izvan dometa je većini teleskopa, dok su precizniji teleskopi namenjeni posmatranju zvezda koje su udaljenije i slabijeg sjaja. Za njih je Severnjača previše blještava. Štaviše, zasljepljuje ih.
Postoji još jedna teorija koja nalaže da je Severnjača nastala sudarom dve zvezde pre nekoliko miliona godina, što ju je revitalizovalo, a to bi moglo da objasni i zašto nijedan model proračunavanja nije primenljiv u ovom slučaju. Astrofizičari se slažu da za ovu tvrdnju, iako nije nemoguća, nisu pronađeni temeljni dokazi te, stoga, zvezda Severnjača za sada ostaje prava misterija.
Izvor: Index.hr